Gwaride la kijeshi la waasi wa M23 wanaodhibiti eneo lenye utajiri mkubwa wa madini mashariki mwa Kongo mwishoni mwa juma lililopita limeibua wasiwasi miongoni mwa baadhi ya wakaazi na wataalamu kuhusu mustakabali wa makubaliano ya amani kati ya Kongo na waungaji mkono wakuu wa waasi hao, Rwanda.
Siku ya Jumapili, waasi hao walifanya gwaride la askari wapya zaidi ya 7,000 huko Goma, kituo cha kikanda. M23 walisema walioajiriwa ni pamoja na wanajeshi wa Kongo waliojisalimisha wakati mapigano yalipozidi mwaka huu na wanamgambo wa eneo hilo waliopigana nao.
Makundi ya kutetea haki za binadamu yamesema yanahofia wanajeshi na vijana wanashinikizwa kujiunga na waasi. "Bado tuna wasiwasi kuhusu uandikishaji wa kulazimishwa ambao tumeandika tangu kuchukuliwa kwa M23 huko Kivu Kaskazini na Kivu Kusini, na wasiwasi huo pia umeonyeshwa na ripoti ya hivi karibuni ya ujumbe wa kutafuta ukweli wa Baraza la Haki za Kibinadamu la Umoja wa Mataifa hivi karibuni mnamo Septemba," amesema Christian Rumu, mwanaharakati mkuu wa Amnesty International.
Maonyesho hayo ya nguvu ya kijeshi pia yalipunguza matumaini miongoni mwa wakaazi katika miji inayodhibitiwa na waasi ambao walikuwa wakitarajia makubaliano ya amani ya kumaliza mzozo huo. "Hii inaweza kuathiri mchakato wa amani ambao DRC, Rwanda, na M23 wanajaribu kufikia kupitia mchakato wa Doha na Washington," Rumu ameongeza.
Mzozo huo umesababisha mzozo wa kibinadamu huku takriban watu 3,000 wakiuawa na mamilioni kuyahama makazi yao. Ripoti mpya ya Umoja wa Mataifa ilifichua "unyama wa kutisha" mashariki mwa Kongo katika mwaka uliopita uliofanywa na wanajeshi wa Kongo na waasi wa M23.
Kwa mujibu wa ofisi ya haki za binadamu ya Umoja wa Mataifa, ubakaji, utumwa wa ngono, mateso, mauaji ya raia na uhalifu mwingine yamekuwa yakifanywa na M23 na serikali za Kongo na Rwanda zinawajibika pia katika hilo.
Upatanishi ulioongozwa na Qatar kati ya pande zinazozozana ulipelekea pande zote mbili kujitolea kumaliza mzozo huo, lakini hivi karibuni kumeripotiwa machafuko kati ya M23 na makundi yaliyoungwa mkono na serikali. Pande zote mbili zimekuwa zikilaumiana kila mara kwa kukiuka makubaliano ya kusitisha mapigano.
Msingi mkuu wa makubaliano hayo, ambayo yanatarajiwa kutiwa saini mjini Washington baada ya wiki chache, ni kuondolewa kwa msaada wa Rwanda kwa kundi hilo. Mkataba huo pia unatarajiwa kuweka masharti ya kupitishwa kwa maeneo kwa mamlaka ya Kongo.
